بهترین فیلم های علمی و تخیلی تاریخ سینما

رابطه بشر با تکنولوژی در سینما و ادبیات همیشه رابطه‌ای پیچیده بوده، گاهی با امید و خوش خیالی بیش از حد به کارکرد تکنولوژی در آیندۀ بشر نگاه شده و گاهی هم با شک و تردید همراه با ترس. در دنیای واقعی این مسئله معمولاً با هر دوی این نگاه‌ها همراه بوده، در این لیست به مرور 10 فیلم برتر علمی-تخیلی که به آیندۀ بشر و تکنولوژی نگاه کرده‌اند می‌پردازیم.

10. 2001: A Space Odyssey

سال اکران : 1968
کارگردان : استنلی کوبریک

تاریخ سینما پر شده از آثار مهم و تاثیرگذار طوری که طی 100 سال حداقل شاهد 200 شاهکار سینمایی بودیم اما حقیقیت این است خیلی از این همین شاهکارها در گذر زمان کهنه شده اند و حداقل در سینما امروز جهان جایگاه خود را از دست داده اند. ژانر علمی/تخیلی که حتی اوضاعش هم بدتر است و با توجه به تمرکز اکثر فیلم های این ژانر روی جلوه های ویژه ، مخاطب امروز نمی تواند با آن ها ارتباط برقرار کند. با این حال اگر در کل تاریخ سینما یک استثنا در ژانر علمی/تخیلی وجود داشته باشد ؛ آن هم ادویسه فضایی 2001 است. شاهکار مشترک استنلی کوبریک و آرتور سی.کلارک نه فقط تاثیرگذارترین ساخته سینما در این ژانر است بلکه به راحتی از اکثر آثار علمی/تخیلی روز دنیا هم پیشی می گیرد ؛ آن هم پس از گذشت بیش از یک نیم قرن.  فیلمی در مورد تکامل نسل بشر و هوش مصنوعی ترسناکی که از خطر آن در دنیای امروز کامل قابل لمس است. ادیسه علاوه بر داستان فوق العاده ، روایتی کم نظیر را به مخاطبش ارائه می کند. همچنین به لطف ساختار مینیمال صحنه و همچنین الهام گرفتن ابزار هوشمند شرکت اپل از آن ؛ حتی گذر زمان هم نتوانسته از ارزش های این شاهکار بی بدیل دنیای سینما کم کند.

9. Alien

سال اکران : 1979
کارگردان : ریدلی اسکات

با اینکه استیون اسپیلبرگ خدمت بزرگی به ژانر عملی / تخیلی کرد اما شاید هیچ فیلمسازی در طول تاریخ به اندازه ریدلی اسکات دین بر گردن این ژانر ندارد. دومین فیلم بلند اسکات درباره اعضای یک سفینه فضایی با نام Nostromo است که در راه سفرشان با یک گونه بیگانه درنده با نام «زینومورف» آشنا می شوند که قصد دارد تمام سفینه را از بین ببرد. البته در این بین یک توطئه بزرگ در جریان است که در ادامه فیلم مشخص می شود. تفاوت Alien با دیگر آثار علمی/تخیلی با محوریت یک هیولا درنده در بخش های مختلفی خلاصه می شود. از داستانی که لزوما فقط یک بازی موش و گربه نیست و در پس آن توطئه ای بزرگ در جریان دارد تا طراحی بی نظیر صحنه و هیولای زینومورف که میدون هنرمندی اچ.ار گیگر طراح فقید سورئال است. گیگر به اندازه ای در کار خود عالی ظاهر شد که حتی پس از گذشت بیش از 40 سال هنوز هم آثار علمی/تخیلی سینمایی ان هم با وجود بودجه های صد میلیون دلاری و جلوه های ویژه عظیم نمی توانند هنر او را تکرار کنند. به لطف موفقیت فیلم Alien و در طول 4 دهه ، 5 دنباله و پیش درآمد بر اساس این فیلم ساخته شد هرچند هیچ کدام نتوانستند موفقیت قسمت اول را حداقل از منظر هنری تکرار کنند.

8. Blade Runner 1982

سال اکران : 1982
کارگردان : ریدلی اسکات

Blade Runner در زمان خودش یک شکست تجاری و هنری تمام عیار بود. دخالت‌های تهیه‌کننده و استودیوی فیلمسازی تمام تلاشهای ریدلی اسکات در به تصویر کشیدن رمان فیلیپ کی. دیک رو عقیم کرده بود. در همۀ لحظاتی که اسکات دنبال آرامش و روایت بصری چشم‌نواز بود، توسط تهیه‌کننده‌ها روی فیلم صدای راوی قرار گرفته بود، پایان مبهم مدنظر اسکات با یک پایان خوب استودیویی جایگزین شده بود و موارد بسیاری از این دست. در طول سال‌ها نسخه‌های مختلفی از فیلم به بازار آمد و هر بار چیزهای جدیدی از نگاه اولیۀ ریدلی اسکات کشف شد و هر بار Blade Runner منبع الهام نسل جدیدی از هنرمندان شد.

7. The Matrix

سال اکران : 1999
کارگردان : لانا واچوفسکی و لیلی واچوفسکی

باورش مشکل است که بیش از دو دهه از اکران The Matrix می گذرد ، فیلمی که تاثیری غیر قابل انکار در ژانر علمی / تخیلی گذاشت. داستان این فیلم در مورد دنیا شبیه سازی شده ای است که توسط ماشین های هوشمند ساخته شده تا انسان ها به منبعی برای انرژی آن ها تبدیل شوند تا اینکه هکری به نام «توماس اندرسون» پرده از این راز برداشته و به کمک شورشیان دیگر علیه ماشین ها به پا می خیزند. ماتریکس یکی از جذاب ترین و در عین کامل ترین اثار علمی/تخیلی تاریخ است که هم در روایت هم در اکشن فوق العاده ظاهر می شود. واچوفسکی ها مشخصا منابع الهام فراوانی برای ساخت فیلم داشتند طوری که نمی توان ایده ماتریکس را اورجینال دانست اما اجرای بی نقص این ایده ها سبب شده تا این فیلم در کمال شایستگی در فهرست بهترین فیلم های علمی /تخیلی تاریخ قرار بگیرد. این دو برای داستان و تم فیلم از انیمه های ژاپنی مخصوصا Ghost in the shell الهام گرفتند. برای اکشن هم به سراغ سینمای هنگ کنگ رفته و با تقلید از سبک جان وو ، سکانس های زد و خورد فوق العاده ای را خلق کردند. از این منظر ماتریکس فیلمی بود که باعث محبوبیت bullet time شد طوری که بعدها حتی بسیاری از بازی های مشهور از جمله Max Payne و F.E.A.R از آن الگو گرفتند. نکته جالب در مورد ماتریکس این است که دیدن آن حتی پس از گذشت بیش از 20 سال هنوز هم لذت بخش است و کافیست به سراغ نسخه های با کیفیت Full HD  و 4K فیلم بروید تا متوجه کار با ارزش این دو فیلمساز شوید.

6. Star Wars Episode IV A New Hope

سال اکران : 1999
کارگردان : جورج لوکاس

هر کسی نظر خودش را در مورد بهترین شماره از سری جنگ ستارگان دارد اما نظر اکثریت روی دومین فیلم از سه گانۀ اصلی یعنی Empire Strikes Back است اما با وجود اینکه از جنبه‌های خاصی Empire Strikes Back فیلم پخته‌تری به نظر می‌آید، اولین قسمت از جنگ ستارگان، که بعدها با نام A New Hope شناخته شد، تأثیر بسیار بزرگتر و مهمتری بر تاریخ سینما داشته و مهمتر اینکه بدون اولین قسمت و معرفی آن دنیای بزرگ و پر از جزئیات، قسمت دوم نمی‌توانست داستان پخته‌تر و منسجمتری ارائه کند.

5. Children of Men

سال اکران : 2006
کارگردان : آلفونسو کوآرون

فارغ از آیندۀ تاریکی که آلفونسو کوآرون در Children of Men به تصویر می‌کشد، خود فیلم یک اثر هیجان‌انگیز و بسیار عالی است. از فیلمبرداری بی‌نظیر امانوئل لوبزکی و چند برداشت بلند فوق‌العاده‌ای که در فیلم قرار گرفته تا بازی کلایو اوون که رفتار و عملکردش هیچ شباهتی به قهرمان‌های معمول این مدل فیلمها ندارد، همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا Children of Men در کنار اینکه یک اثر پر از حرف و ایدۀ جدید است، یک فیلم جذاب و تماشایی هم باشد. ترسناکتر از همه اینکه آینده‌ای که این فیلم ترسیم می‌کند با آلودگی و جنگ و تغییرات اقلیمی، روز به روز به واقعیت نزدیکتر میشود.

4. Her

سال اکران : 2013
کارگردان : اسپایک جونز

اسپایک جونز کارگردان پرکاری نبوده و در مدت سه دهه‌ای که به عنوان کارگردان مشغول فعالیت و فیلمسازی است، تنها 4 فیلم بلند سینمایی ساخته اما هر بار که فیلمی به بازار عرضه کرده، اثری خاص و متفاوت را ارائه کرده. آخرین فیلم جونز هم از این قاعده مستثنی نیست. Her با روایت داستانی که در آینده‌ای نه چندان دور رخ می‌دهد رابطۀ عاطفی مردی تقریباً منزوی با سیستم عامل هوشمند خودش را به تصویر می‌کشد و تصویری از زندگی بشر مدرن را به نمایش می‌گذارد که آیندۀ بسیار نزدیک و کاملاً محتمل جامعۀ بشری است.

3. Predestination

سال اکران : 2014
کارگردان : مایکل اسپیریگ و پیتر اسپیریگ

شاید آوردن نام یک فیلم مستقل استرالیایی در این فهرست و ان هم در جمع بزرگان این ژانر عجیب باشد اما باور کنید Predestination یکی از خوش ساخت ترین اثار علمی/تخیلی تاریخ است. داستان این فیلم برگرفته از داستان کوتاهی به نام All You Zombies نوشته «رابرت آنسون هاین‌لاین» است که در کنار آیزاک آسیموف ، آرتور سی کلارک ، استانیسلاو لم و فلیپ کی.دیک  به عنوان برترین نویسنده های تاریخ ژانر علمی/تخیلی شناخته می شود. قصه این فیلم در مورد مامورانی است که در زمان سفر میکنند تا از وقوع یکسری اتفاقات جلوگیری کنند هرچند ماجرا به همین سادگی نیست همانطور که کانسپت زمان به هیچ وجه موضوع ساده ای نیست. علاوه بر داستان پر پیچ و خم که در آخر فیلم غافلگیرتان می کند ، نباید از بازی کم نظیر «اتان هاوک» غافل شد که یکی از بهترین نقش افرینی هایش حداقل طی دو دهه گذشته است. همچنین برادران اسپیریگ با ساخت این فیلم نام خود را بر سر زبان ها انداختند هرچند چند سال بعد با ساخت فیلم وینسچر و نامزد شدن در جوایز تمشک طلایی تمامی زحمات خود را بر باد دادند. در هر صورت Predestination فیلمی مهم است که دیدن آن تمامی دوستداران ژانر علمی/تخیلی پیشنهاد می شود.

2. Ex Machina

سال اکران : 2014
کارگردان : الکس گارلند

Nathan Bateman فیلم Ex Machina با بازی Oscar Isaac از یک مسئله مطمئن است، اینکه بالاخره روزی ماشین‌های هوشمند به مرحله‌ای از بینش خواهند رسید که از فرمان‌های از پیش تعیین شده مستقل میشوند. مسئلۀ اصلی اینجاست که ماشین‌های طراحی شده توسط نیتن عملاً به این مرحله رسیدن و فقط با محدودیتهای ویژه‌ای که نیتن در نظر گرفته، از دنیای واقعی دور نگاه داشته شدند. Alex Garland در اولین تجربۀ کارگردانی خودش سؤالات مهم و سختی در مورد آیندۀ رابطۀ انسان و ماشین را مطرح می‌کند.

1. Interstellar

سال اکران : 2014
کارگردان : کریستوفر نولان

کمتر کسی در نبوغ و تبحر کریستوفر نولان شک ندارد اما باید اعتراف کرد او همیشه در آثاری که برادرش را در کنارش داشته موفق تر ظاهر شده. از «ممنتو» و Dark Knight گرفته تا همین «اینتراستلار». فیلمی که در ابتدا قرار بود استیون اسپیلبرگ آن را کارگردانی کند اما در نهایت کریستوفر نولان سکان ساختش را در دست گرفت تا یکی از جذاب ترین و مهیج ترین اثار علمی/تخیلی تاریخ ساخته شود. فیلمی که تقریبا در تمامی جنبه ها فوق العاده ظاهر می شود طوری که مخاطبش را برای بیش از دو ساعت از دنیای پیرامون خودش دور می کند. داستان فیلم درباره فضانواردانی است که با استفاده از سیاه چاله به میان ستارگان سفر می کنند تا سیاره ای قابل سکونت و مشابه زمین را پیدا کنند هرچند در این راه باید با از خیلی چیزها دست بکشند. نولان هم در این فیلم سعی کرده تا با استفاده هرچه کمتر از جلوه های ویژه کامپیوتری ، اثری بسازد که در طول تاریخ سینما ماندگار شود. هدفی که باید اعتراف کرد در اجرای آن کاملا موفق شده است.